Ο στολισμός του Επιταφίου, τα λουλούδια και η σημασία τους. 2′

Ο στολισμός του Επιταφίου, τα λουλούδια και η σημασία τους. 2′

Ένα άρθρο από την Καθημερινή

Πασχαλιές, ζουμπούλια, ανεμώνες, μαργαρίτες, άσπρα, μωβ, κίτρινα και μπλε λουλουδάκια του αγρού, κρίνοι, τριαντάφυλλα, άνθη λεμονιάς και βιολέτες, αποτελούν τα “στολίδια” που Επιταφίου που επιλέγονται κάθε χρόνο από την ελληνική ύπαιθρο ή από επαγγελματίες ανθοδέτες.

Το έθιμο του στολισμού του Επιταφίου θέλει τις νέες γυναίκες κυρίως, της κάθε ενορίας, να ξενυχτούν στολίζοντας τον ξυλόγλυπτο επιτάφιο με κάθε λογής ανοιξιάτικα λουλούδια.

Συνήθως τα λουλούδια μαζεύονται από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης από τους κήπους και τις αυλές των σπιτιών στα χωριά καθώς και αγριολούλουδα από τα χωράφια.

Πίσω από τα χρώματα των λουλουδιών κρύβονται συμβολισμοί: έτσι το κόκκινο συμβολίζει το αίμα, το μωβ το πένθος και το λευκό την αγνότητα.

Στις σύγχρονες πόλεις τη θέση των γυναικών παίρνουν συνήθως επαγγελματίες ανθοδέτες επιστρατεύοντας πλήθος από εξωτικά λουλούδια και πρασινάδες.

Έτσι, πολλές φορές ο στολισμός του Επιταφίου καταλήγει σε πραγματικά έργα τέχνης με μοτίβα αγγέλων, σταυρών και γραμμάτων που σχεδιάζονται πρώτα σε χαρτί.

Τα λουλούδια του Επιταφίου σε όλη την Ελλάδα

Στην βόρεια Ελλάδα, οι γυναίκες στόλιζαν κυρίως με πασχαλιές και ζουμπούλια. Ιδιαίτερα στην Καστοριά, στόλιζαν με πρίμουλα ή κουλιάστραντο όπως ονομάζουν τοπικά αυτό το είδος.

Στη Θεσσαλία, από τις μαρτυρίες γυναικών της ευρύτερης περιοχής της Καρδίτσας, χρησιμοποιούσαν κι εξακολουθούν-στα χωριά κυρίως- να το κάνουν, πασχαλιά, φόρμιο, βιολέτα, χρυσάνθεμο και διάφορα είδη ορχιδέας.

Στη Λάρισα χρησιμοποιούσαν το αγιόκλημα στις κολώνες, γιρλάντες με πασχαλιές και μικρά κίτρινα αναρριχώμενα τριαντάφυλλα καθώς και ανεμώνες, φρέζιες, ίρις και καμέλιες.

Στα Ιωάννινα, το κύριο είδος ήταν ο αμάραντος σε διάφορα χρώματα και ανάλογα με το πότε έπεφτε η γιορτή του Πάσχα, ο νάρκισσος. Πασχαλιές έκοβαν για τον Επιτάφιο στο Ζαγόρι και στο Μέτσοβο οι βλάχοι χρησιμοποιούσαν πρίμουλα.

Μαρτυρίες από γυναίκες που στόλιζαν τον Επιτάφιο στην ευρύτερη περιοχή του Αγρινίου δείχνουν ότι κυρίως χρησιμοποιούσαν χιονάκι και πρίμουλα το οποίο μάλιστα στο Καρπενήσι και στο Κρίκελο Ευρυτανίας ονομάζουν δακράκι επειδή λένε συμβολίζει τα δάκρυα της Παναγιάς.

Γυναίκες της Κέρκυρας θυμούνται λεμονανθούς να πρωταγωνιστούν στο στολισμό και να προσδίδουν εξαιρετικό άρωμα και “ανατολίτικη” ομορφιά με τις γιρλάντες που έφτιαχναν.

Στην Κεφαλονιά, η παράδοση θέλει τις γυναίκες να ξενυχτούν στολίζοντας την ξυλόγλυπτη κατασκευή με λουλούδια όλων των χρωμάτων και των αρωμάτων.

Χρησιμοποιούν ποικιλόμορφα μυρωδάτα αγριολούλουδα αλλά και ήμερα, που μαζεύουν τα παιδιά από τους ανοιξιάτικους κήπους, τις αυλές και τα χωράφια. Κυριαρχούν οι βιολέτες που είναι χαρακτηριστικό λουλούδι σε όλες τις αυλές του νησιού.

Στην Καλαμάτα, σίγουρα τη δεκαετία 1950-1960, στόλιζαν μόνο με λευκά άνθη τον επιτάφιο, γιρλάντες με λεμονανθούς, λευκές βιολέτες και κάλλες.

Απ’ την άλλη μεριά, στη Σαλαμίνα συγκεκριμένα, έκαναν γιρλάντες με λευκές μαργαρίτες, λευκά κρίνα και σκυλάκια τα οποία εκεί ονομάζουν μπλε της θάλασσας και πάνω στο νεκρικό τραπέζι του Επιταφίου έριχναν ροδοπέταλα, πασχαλιές και μικρά τριαντάφυλλα.

Στη Μυτιλήνη γυναίκες μαρτυρούν ότι έφτιαχναν συνθέσεις με λίλιουμ και οριεντάλ κυρίως, καθώς και ζέρμπερα, αλστρομέρια, χρυσάνθεμα, ανθούριο κόκκινο, πάπια -τοπική ονομασία για το φυτό κάλλα, γυψοφύλλη, αμάραντο, αβγιανό μωβ φυτό που βρίσκεται στο βουνό και μοσχοβολάει (η λεβάντα).

Στη Σάμο πάλι θυμούνται να χρησιμοποιούν κυρίως πασχαλιά (λαμπρίτσα), δεντρολίβανο, μαργαρίτες, τριαντάφυλλα, κρίνους κι ανάλογα με το πότε έπεφτε το Πάσχα, κίτρινα και μπλε ζουμπούλια.

Στην Κρήτη στόλιζαν με ό,τι λουλούδια είχαν στο χωριό, τριαντάφυλλα, γαριφαλιές, κρίνα κι έφτιαχναν στεφάνια με λεμονανθούς.

Στη Νάξο στόλιζαν με κρίνα ο λευκός κρίνος εδώ δεν είναι ο κλασσικός αλλά ξενικό είδος -, δεντρολίβανο, πασχαλιές, τριαντάφυλλα, βιολέτες, γαρίφαλα και γλαδιόλες που τα δένανε με κλωστή.

Η βάση είναι το δεντρολίβανο, το οποίο παλιά έβαζαν και στο νεκρικό κουτί στους πεθαμένους και αλιφασκιά για το μαξιλάρι του (φασκομηλιά). Ο κορμός λοιπόν του Επιταφίου, οι τέσσερις κολώνες του ντύνονταν με δεντρολίβανο και το κυρίαρχο λουλούδι είναι η βιολέτα.

Μετά την Κυριακή του Θωμά, την πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα, τα άνθη του Επιταφίου μοιράζονται στους κτηνοτρόφους και με αυτά και κερί του Επιταφίου θυμιάζουν τα ζωντανά, ή τα χρησιμοποιούν σε περιπτώσεις ασθένειας και για το κακό το μάτι.

Τέλος στη Λήμνο χρησιμοποιούσαν βιόλες, κατιφέδες, πάπιες, γαρύφαλλα, τριαντάφυλλα και πάνω στο σταυρό έβαζαν στάχια για καλή σοδειά.

Φυλαχτό ή φάρμακο τα λουλούδια

Τα λουλούδια, με τα οποία στολίζεται ο Επιτάφιος, «έχουν μαγική δύναμη, αν είναι κλεμμένα από ξένους κήπους. Κι αν αφαιρεθούν από τον Επιτάφιο, μετά τη λήξη της τελετής, έχουν ακόμα πιο δραστική ενέργεια : σαν φυλαχτά ή σαν φάρμακα (βρασμένα με λίγο νερό στα κάρβουνα) για τα άρρωστα παιδιά» αναφέρεται στην πτυχιακή εργασία της σπουδάστριας στο Τμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Καρπενησίου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Βασιλικής Καλτσή.

Τα λουλούδια που έπαιρναν οι πιστοί από τον Επιτάφιο θεωρούνταν ευλογημένα και τα τοποθετούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Οι γυναίκες έφτιαχναν με αυτά φυλαχτά για τους ναυτικούς και άλλοι τα χρησιμοποιούσαν σαν γιατρικό για τον πονοκέφαλο.

Αν οι ανάγκες ήταν διαφορετικές, είχαν και άλλη χρήση:

Τα κορίτσια της Σκοπέλου τα έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποιον θα παντρευτούν, ενώ στην Κρήτη τα χρησιμοποιούσαν για το έθιμο της ανανέωσης της ζύμης του ψωμιού.

Σύμφωνα με την παράδοση, υπήρχε η αντίληψη ότι το ψωμί χάνει τη δύναμή του και χρειάζεται ανανέωση, άρα η νέα ζύμη έπρεπε να ευλογηθεί.

Έτσι τη Μεγάλη Παρασκευή, όταν ο παπάς διάβαζε το πρώτο Ευαγγέλιο, θεωρείται ότι “καινουργιώνεται το προζύμι”. Αν μάλιστα τοποθετούνταν και ένα λουλούδι του Επιταφίου μέσα του, τόσο το καλύτερο.

Το έθιμο μπορεί να τηρείται ακόμα σε μερικές περιοχές της Κρήτης αλλά ακόμα και σε παραδοσιακούς Κρητικούς φούρνους στην υπόλοιπη Ελλάδα.

αντιμίνσιο, αντιμήνσιο αγορα,
αντιμήνσιο ναυπλιο,
αντιμήνσιο ετυμολογια,
αντιμήνσιο επιταφιοσ,
αντιμήνσιο λεξικο,
ιερό αντιμήνσιο,
αντιμήνσιο τιμη,
τι ειναι το αντιμήνσιον, Αγία Τράπεζα, επιτάφιοσ θρήνοσ,
επιταφιοσ αρχαγγελου ροδου,
επιταφιοσ ακολουθια,
επιταφιοσ αντιπαροσ,
επιταφιοσ αγροτικο,
επιταφιοσ βικιπαιδεια,
επιταφιοσ βικιλεξικο,
επιταφιοσ γαιτανοσ,
επιτάφιοσ για ένα μικρό νικητή,
επιταφιοσ δισκοσ,
επιταφιοσ εικονεσ,
επιταφιοσ εικονα,
επιταφιοσ εθιμο,
επιταφιοσ εκκλησια,
επιταφιοσ εγκωμια,
επιταφιοσ επιφανεια,
επιταφιοσ ζωγραφια,
επιταφιοσ ζωγραφικη,
επιταφιοσ ζωντανη μεταδοση,
μεταμεσονύκτιοσ επιτάφιοσ ζάκυνθοσ,
επιταφιοσ η ζωη εν ταφω,
επιταφιοσ ηλιουπολη,
επιταφιοσ αγιου μηνα ηρακλειο,
επιταφιοσ θρηνοσ μεγαλη παρασκευη,
επιταφιοσ θρηνοσ,
επιταφιοσ θρηνοσ στιχοι,
επιταφιοσ θρηνοσ εικονεσ,
επιταφιοσ ιεροσολυμα,
επιταφιοσ ιωαννινα,
επιταφιοσ θρηνοσ ιωαννου,
επιταφιοσ αγιοι ισιδωροι,
επιταφιοσ κορυδαλλοσ,
επιταφιοσ κατασκευη,
επιταφιοσ κερκυρα,
επιταφιοσ λειτουργια,
επιταφιοσ μεγαλη παρασκευη,
επιταφιοσ μεταφραση,
επιταφιοσ μητροπολησ αθηνων,
επιταφιοσ μεγαλη πεμπτη,
επιταφιοσ νηπιαγωγειο,
επιταφιοσ ναυπακτοσ,
επιταφιοσ θρηνοσ νερεζι,
επιταφιοσ στο νηπιαγωγειο,
επιταφιος αγιου νικολαου τηνος,
επιταφιοσ ονειροκριτησ,
επιταφιοσ ουρανουπολησ,
ο επιταφιοσ θρηνοσ,
ο επιταφιοσ,
ονειροκριτησ επιταφιοσ λουλουδια,
ο επιτάφιοσ,
ο επιτάφιοσ θρήνοσ,
ο επιταφιοσ θρηνοσ τησ αειπαρθενου μαριασ,
επιταφιοσ στολισμοσ,
επιταφιοσ στα αγγλικα,
επιταφιοσ σημερα,
επιταφιοσ σημασια,
επιταφιοσ σειρα,
επιταφιοσ τι ειναι,
επιταφιοσ τησ θεοτοκου,
επιταφιοσ τραγουδια,
επιταφιοσ υμνοσ,
επιταφιοσ υδρα,
επιταφιοσ υφασμα,
επιταφιοσ υμνοι,
επιταφιοσ φωτογραφιεσ,
επιταφιοσ φωτο,
επιταφιοσ φοδελε,
επιταφιοσ φετοσ,
επιταφιοσ φαναρι,
επιταφιοσ χειροτεχνια,
επιταφιος με χαντρες,
επιταφιοσ ψαλμοι,
επιταφιοσ ωρα περιφορασ,
επιταφιοσ ωρα,
επιταφιοσ τι ωρα βγαινει,
επιταφιοσ 2021,
επιταφιοσ 2021 live,
epitafios 2004,
επιτάφιοι 2020,
επιτάφιοι 2019,